Βινύλιο η μεγάλη επιστροφή ή μία ακόμη μόδα;

Απόλυτη ησυχία στο δωμάτιο. Τα φώτα σβηστά. Δύο κεριά ανάβουν. Ένα ποτήρι παγωμένης μπύρας σε περιμένει. Η βελόνα αγγίζει το βινύλιο και μετά τα πρώτα χρατς – χρουτς ο ήχος πλημμυρίζει τα ηχεία.

Οι λάτρεις των βινυλίων θα σου μιλήσουν για την  ανωτερότητά τους. Για τον καλύτερο ήχο τους. Για τις λεπτομέρειες στο εξώφυλλο που μόνο εκεί μπορείς να διακρίνεις. Για την ιεροτελεστία που συνοδεύει κάθε ακρόαση. Εγώ πάλι, αν και φανατικός του βινυλίου, θα προσπαθήσω να είμαι αντικειμενικός, για να δούμε μαζί αν το βινύλιο είναι άλλη μία μόδα ή έχει να προσφέρει πραγματικά εν έτη 2020.

Όταν αρχές της δεκαετίας του ‘90 ξεκίνησα να διαθέτω το χαρτζιλίκι μου για την αγαπημένη μου μουσική, το βινύλιο ήταν ακόμη στα φόρτε του στην Ελλάδα. Έβγαιναν όλα σχεδόν τα άλμπουμ σε βινύλιο και, ειδικά στη χώρα μας, λίγοι ήταν αυτοί που αγόραζαν CD. Όμως στον υπόλοιπο κόσμο όλα έδειχναν πως το βινύλιο είχε ήδη πεθάνει. Όλο και δυσκολότερα έβρισκες αυτά που ήθελες να αγοράσεις, όλο και περισσότεροι ήταν αυτοί που αγόραζαν cd-player και σιγά-σιγά η αγορά κατακλύστηκε από μικρά ψηφιακά δισκάκια που δε χρειαζόταν να τα αλλάξεις πλευρά και μπορούσες να επιλέξεις το τραγούδι που ήθελες να παίξει με το πάτημα ενός κουμπιού! Εκείνη την εποχή όλοι σκεφτόμασταν ότι το μέλλον στη μουσική ήταν αυτό. Όντως, πριν περάσουν πολλά χρόνια, πλέον δεν έβρισκες βινύλια στην αγορά (εννοώ καινούργια, καθώς υπήρχαν διάφορα μαγαζιά με μεταχειρισμένα σε πολύ χαμηλές τιμές).

Όλα αυτά μέχρι τα τέλη των ’90s, αρχές των ‘00s, όπου κάποιες μπάντες άρχισαν δειλά – δειλά να βγάζουν τις δουλειές τους και σε περιορισμένο αριθμό βινυλίων. Από τότε θυμάμαι να αναρωτιόμαστε αν είχε επιστρέψει η εποχή του βινυλίου ή αν ήταν απλά το τελευταίο άσμα του κύκνου. Είκοσι χρόνια μετά μπορώ με σιγουριά να πω πως το βινύλιο όχι μόνο αντέχει, μα έχει καταφέρει να εδραιωθεί. Δεν υπάρχει μπάντα που να μην κυκλοφορεί τις δουλειές της σε LP και σχεδόν όλες οι παλιές δουλειές κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά σε βινύλιο ή επανακυκλοφόρησαν σε πολύ περισσότερα κομμάτια.

Όμως είναι αλήθεια όσα λένε για το βινύλιο και την ποιότητά του; Γι’ αυτό και δείχνει να κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο; Η αλήθεια είναι ότι αυτό ισχύει, εν μέρη. Με την τεχνολογία να τρέχει με ρυθμούς που λίγοι μπορούν να ακολουθήσουν, και αυτό να επηρεάζει φυσικά και τη μουσική βιομηχανία, οι τρόποι που ακούμε όλοι μας μουσική πολλαπλασιάζονται κάθε μέρα. Στους παραδοσιακούς (CD, LP ακόμη και κασέτα) προστέθηκαν youtube, mp3, net radio  και πολλοί άλλοι. Πολλές φορές εκπλήσσομαι, όταν κάποιοι νεότεροι μου λένε για τα Giga που έχουν από μουσική στη συλλογή τους. Και πιστέψτε με, δεν είμαι από αυτούς που δεν ακολουθούν την τεχνολογία. Κι εγώ ακούω μουσική σε mp3, αλλά αυτό είναι μέχρι να αποφασίσω αν μου αρέσει ένα άλμπουμ, ή απλά χάριν ευκολίας. Άλλωστε, είμαι φανατικός συλλέκτης και θέλω να έχω στην κατοχή μου τα άλμπουμ που ακούω. Θέλω να βλέπω το εξώφυλλο και το booklet. Είναι μισή η απόλαυση χωρίς αυτά. Γι αυτό δε θα αναφέρω καθόλου παρακάτω τα mp3 ή τις άλλες επιλογές (Spotify, Napster κτλ). Πιστεύω πως ακόμη δεν έχουν ξεπεράσει τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους απολαμβάνουμε τη μουσική, αν και είναι πολλοί αυτοί που τις χρησιμοποιούν.

Πάμε όμως στο βινύλιο. Πλέον θεωρώ ότι μια και σχεδόν όλα τα άλμπουμ γράφονται ψηφιακά, καμία διαφορά δεν υπάρχει ηχητικά από τα αντίστοιχα CD. Παλιότερα, είναι η αλήθεια, τα βινύλια είχαν καλύτερο ήχο και όσο περισσότερο επένδυες σε μηχανήματα, τόσο μεγαλύτερη ποιότητα απολάμβανες. Σήμερα αυτό εξαρτάται καθαρά από τα μηχανήματά σου, παρά από τη φόρμα που ακούς τη μουσική. Έτσι, είτε αγοράσεις βινύλιο είτε ΑΓΟΡΑΣΕΙΣ mp3 (φυσικά και δεν μιλάω για κατέβασμα σε κακή ποιότητα) το αποτέλεσμα λίγο ή πολύ είναι το ίδιο. Εξαίρεση βέβαια αποτελούν κάποια λίγα άλμπουμ που ηχογραφούνται ακόμη αναλογικά.  Σε αυτά ο ήχος είναι προφανώς καλύτερος στα βινύλια, όμως μη ξεχνάμε ότι συνήθως η τιμή τους ξεφεύγει κατά πολύ τον μέσο όρο. Άρα από άποψη ήχου σημειώνουμε ισοπαλία.

Μια και μιλήσαμε για μηχανήματα, ας δούμε τι γίνεται με το κόστος για ένα μετρίου δυνατοτήτων. Ένα καινούργιο CD player δεν κοστίζει περισσότερο απο 100 ευρώ, κάτι που δεν συμβαίνει ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα για τα πικάπ. Πάντως ισχύει το «ό,τι πληρώνεις παίρνεις», άρα καλό είναι να μην αγοράσετε κάτι βιαστικά, μόνο και μόνο για να έχετε ένα μηχάνημα της κακιάς ώρας, μα να επενδύσετε σ’ αυτό. Δεν μπορείς να αλλάζεις μηχανήματα κάθε χρόνο και πιστέψτε με, αν δεν διαλέξεις προσεκτικά αυτό που θέλεις, τότε πολύ σύντομα δε θα θέλεις να ακούς μουσική. Οπότε είτε CD player, είτε πικάπ, καλό είναι να ψαχτείτε πριν αγοράσετε. Οκ, η μουσική μας λένε ότι είναι μόνο θόρυβος, αλλά εγώ κι εσείς ξέρουμε πως αυτό δεν είναι αλήθεια. Έχοντας την εμπειρία και από τις δύο συσκευές, θα πω ότι ο ήχος από ένα καλό πικάπ, δύσκολα πιάνεται με τα αντίστοιχα χρήματα σε CD player. Αλλά τα CD σου δίνουν την δυνατότητα για πολύ φθηνότερες λύσεις. Μισός πόντος για τα CD.

Πάμε τώρα στο booklet, artwork κτλ. Εδώ είναι το δυνατό σημείο των βινυλίων κατά τη γνώμη μου. Μια και τα εξώφυλλά πάντα έπαιζαν σημαντικό ρόλο για το metal (φαντάζεστε τα εξώφυλλά των Iron Maiden χωρίς τον Eddie;) είναι πάντα απολαυστικότερο να τα θαυμάζεις σε μεγαλύτερο μέγεθος. Ακόμη θυμάμαι να διαβάζω για τις λεπτομέρειες που έχει το εξώφυλλο του Powerslave και να μην μπορώ να τις διακρίνω στο CD που είχα. Φυσικά και στο LP φαίνονται πολύ καλύτερα. Ένα φτηνό έργο τέχνης. Θυμηθείτε ότι κάποια CD έδιναν μαζί το εξώφυλλο σε poster διαστάσεων LP. Δεν είναι τυχαίο. Και τώρα πια, τα περισσότερα βινύλια κυκλοφορούν και με στίχους, κάτι που δεν ίσχυε πάντα παλιότερα. Ένα για το βινύλιο.

Φυσικά, το μέγεθος μετράει, αλλά απαιτεί και χώρο. Από άποψη αποθήκευσης (είτε αυτό είναι σε κούτες που σιχαίνομαι, είτε είναι σε έπιπλο) τα βινύλια απαιτούν τριπλάσιο σχεδόν χώρο από τα CD. Κάτι δίνεις, κάτι παίρνεις. Οι συλλογές απαιτούν χώρο έτσι κι αλλιώς. Αλλά τα βινύλια απαιτούν πολύ περισσότερο. Και ειδικά για ψυχαναγκαστικούς (σαν εμένα) που θέλουν να τα έχουν σε ένα σημείο μαζεμένα, σε έπιπλο, με εύκολη πρόσβαση ακόμη περισσότερο. Ένα για τα CD.

Αν και είμαστε στην εποχή του internet, και δεν θα έπρεπε να υπάρχει τέτοιο πρόβλημα, ας δούμε τι γίνεται από άποψη διαθεσιμότητας των LP – CD  σε συνδυασμό με την τιμή τους. Κάποιος που δεν αγοράζει μέσω internet – αν υπάρχουν ακόμη τέτοιοι – δεν θα δυσκολευτεί να βρει τις νέες δουλειές των περισσότερων συγκροτημάτων. Κυρίως βέβαια μιλάμε για Αθήνα – Θεσσαλονίκη, μιας και σε άλλες πόλεις τα πράγματα ακόμη είναι δύσκολα για τον μεταλλά. Μέσω internet βέβαια μπορείς να βρεις τα πάντα, από τον νέο δίσκο των Iron Maiden (όλο τους μελετάω σήμερα) μέχρι το τελευταίο Striker (Καναδοί speed metallers, αξίζουν μια αυτιά) που βγαίνει από ανεξάρτητη εταιρεία και σχεδον κανένας δεν φέρνει στην Ελλάδα (παράδειγμα έφερα, απλά χρειάζεται τρελό ψάξιμο). Οι τιμές βέβαια έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν για τα βινύλια. Και αυτό ισχύει γιατί η ζήτηση είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά. Πλέον, τα βινύλια βγαίνουν σε πολλά κομμάτια και καθώς όλο και περισσότεροι είναι οι συλλέκτες που αγοράζουν βινύλια σε παραπάνω από μία μορφές  (picture, shape, διάφορα χρώματα) τα πιο πολλά LP εξαντλούνται από τις εταιρείες, πριν αυτές προλάβουν να τα βάλουν σε προσφορά. Και φτάνουμε και στο κομβικό σημείο. Πολλοί αγοράζουν LP για να τα πουλήσουν. Και όσοι τα έχουν αγοράσει ήδη σχετικά ακριβά, δύσκολα να τα πουλήσουν φθηνότερα. Στο μυαλό μου είχα κυρίως τις κυκλοφορίες συγκροτημάτων με μεγάλο κοινό, μα το ίδιο πάνω κάτω ισχύει και σε μικρότερες εμπορικά μπάντες. Απλά εκεί αλλάζει ο αρχικός αριθμός των βινυλίων που κόβονται.

Και όταν οι εταιρείες βλέπουν ότι τα LP συνεχώς γίνονται sold out, έχουν δύο επιλογές, να βγάλουν ακόμη περισσότερα βινύλια (και να καταστρέψουν όλους αυτούς που προσπαθούν να τα μοσχοπουλήσουν) ή να τα πουλάνε ακόμη ακριβότερα εξ’ αρχής (αφού θα πουληθούν έτσι και αλλιώς). Win – win κατάσταση για τις εταιρείες, οι οποίες έχουν καταφέρει να κάνουν και τα δύο. Πουλάνε ακριβότερα αρχικά τα LP, για να  τα βγάλουν σε ελαφρώς διαφορετική μορφή (πχ άλλο χρώμα), όταν αυτά εξαντληθούν (ίσως και με κάποιες προσφορές), ώστε όλοι οι συλλέκτες  – πωλητές τρέχουν να τα ξαναπάρουν. 

Στα CD τα πράγματα ήταν πάντα πιο απλά. Με την κυκλοφορία τους βγαίνουν σε δύο (τρεις το πολύ) διαφορετικές εκδόσεις. Μία απλή και μία συλλεκτική. Η συλλεκτική συνήθως δεν ξαναβγαίνει και, αν θες να την έχεις, καλό είναι να την πάρεις τότε (αλλιώς θα την πληρώσεις πολύ ακριβότερα). Η απλή έκδοση τις περισσότερες φορές βρίσκεται εύκολα και οι εταιρείες την βγάζουν σε προσφορά ακόμη και μόλις ένα εξάμηνο μετά την κυκλοφορία της. Άρα ένα CD το βρίσκεις σχετικά εύκολα και σε πολύ καλύτερη τιμή, αν περιμένεις λίγο. Ακόμη ένας πόντος για τα CD.

Στα μαθηματικά λέω ότι είμαι καλός και, μετρώντας, ξαναμετρώντας, βλέπω πως τα CD κερδίζουν. Τι είναι αυτό που με κάνει να αγοράζω φανατικά LP; Το πρώτο είναι η μεταπωλητική αξία. Όσο και αν δεν θέλω να δώσω τίποτα από τη συλλογή που με τόσο κόπο μάζεψα, είναι ωραίο να ξέρω ότι δεν χάνει την αξία της με το που έρχεται στην κατοχή μου, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα CD. Αν εξαιρέσουμε κάποια συλλεκτικά κομμάτια που, όχι μόνο κρατάνε την αξία τους, αλλά πολλές φορές τη διπλασιάζουν κιόλα, τα περισσότερα CD μετά από έναν χρόνο δεν αξίζουν περισσότερο από 7-10 ευρώ κι ας τα αγόρασες στη διπλάσια τιμή. Και αυτό χωρίς καν να υπολογίσουμε τις φθορές που ίσως έχουν υποστεί. Ενώ τα περισσότερα LP κρατάνε τουλάχιστον την αρχική τους τιμή. Αυτό συμβαίνει φυσικά, γιατί τα CD κυκλοφορούν σε χιλιάδες αντίτυπα και το κόστος παραγωγής τους είναι μηδαμινό. Οπότε είναι εύκολο για την εταιρεία να κάνει προσφορά σε CD πολύ γρήγορα, αφού κυκλοφορήσουν, πολλές φορές ακόμη και σε προπώληση. Έτσι έχει περάσει η εντύπωση σε όλους μας πως τα CD είναι φτηνά και δύσκολα θα διαθέσουμε περισσότερα από 20 – 25 ευρώ για την αγορά τους. Αντίθετα οι συλλεκτική αξία του βινυλίου έχει ωθήσει πολλούς να δίνουν μια μικρή περιουσία για την απόκτησή τους. Αυτό θα ισχύει όσο υπάρχουν συλλέκτες βινυλίων.

Ο δεύτερος λόγος είναι η μαγεία που υπάρχει ακόμη για εμένα, όταν ψάχνω, βρίσκω και τέλος βάζω ένα βινύλιο στο πικάπ μου. Ο κόπος που απαιτεί ένα βινύλιο («πλύσιμο», καθάρισμα του πικάπ κτλ) είναι κάτι που μου δίνει απίστευτη χαρά. Το βινύλιο απαιτεί τον χρόνο σου. Δε σε αφήνει απλά να το βάλεις και να κάνεις πχ δουλειές. Το βινύλιο σε χρειάζεται 100% εκεί, όταν ακούς μουσική. Και αυτό αποτελεί μαγεία. Καταλαβαίνω αυτούς που θέλουν τη γρήγορη λύση. Μα για μένα δεν λειτουργεί έτσι. Ελπίζω αυτό να συνεχιστεί για πολλά πολλά χρόνια. Είχα δει ένα γεροντάκι πριν λίγο καιρό που ακόμη είχε τη σπίθα στο βλέμμα του, όταν έπαιρνε τα αγαπημένα του βινύλια και πήγαινε να ακούσει μουσική. Ελπίζω σε λίγα χρόνια να είμαι έτσι ακριβώς. Ένας γερο-μπάσταρδος που θα τρελαίνει τους γείτονές του. 

Για το Metalourgio

Κεσκίνης Χρήστος